Neem uw medische risicopatiënten in bescherming tegen pneumokokkenziekte
Wat zijn pneumokokken en wat is pneumokokkenziekte?
Pneumokokken zijn bacteriën die zich veelvuldig in de bovenste luchtwegen vestigen. Hier kunnen ze een ernstige infectie veroorzaken. Variërend van otitis media, sinusitis, pneumonie of een invasieve infectie zoals een invasieve pneumonie, sepsis, of meningitis.1
Welke patiënten lopen een verhoogd risico op invasieve pneumokokkeninfectie?
Vooral patiënten met een verminderde afweer lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van invasieve pneumokokkeninfectie. Dit resulteert in een ernstiger ziekteverloop en een verhoogde kans op overlijden.1 Binnen deze medische risicogroepen vallen onder andere immuungecompromitteerden, zoals patiënten die:
- immuunonderdrukkende medicatie gebruiken, bijvoorbeeld IBD-patiënten
- ernstige chronische ziekten hebben, zoals reuma
- HIV of andere immunodeficiëntiestoornissen hebben
Niet alleen verhoogt de aanwezigheid van deze aandoeningen het risico op het ontwikkelen van pneumokokkenziekte, maar het kan ook de ernst en uitkomst van de ziekte negatief beïnvloeden.2
We zijn benieuwd naar uw antwoord!
Wat zijn de gevolgen van een pneumokokkeninfectie voor patiënten met een medische aandoening?
Patiënten met IBD, lopen 2 tot 3 keer meer kans op een invasieve pneumokokkenziekte, zelfs in de vijf jaar voorafgaand aan de IBD-diagnose wanneer de patiënten geen behandeling kregen. Dit wijst op een kwetsbaarheid die inherent is aan de onderliggende ziekte. Een van de meest voorkomende infecties bij patiënten met IBD met immunosuppressie is bacteriële pneumonie. De 1-jaarsmortaliteit is lager bij patiënten met IBD die zijn gevaccineerd tegen pneumokokken [2,1%], vergeleken met degenen die niet zijn gevaccineerd [4,5%].4
Voor patiënten met reuma geldt dat zij ook gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van infecties. Waarschijnlijk komt dit door zowel immunologische veranderingen die verband houden met de ziekte, als door de immunosuppressieve effecten van de behandelingen die ze gebruiken.5
“Artsen die patiënten met auto-immuun-inflammatoire reumatische aandoeningen verzorgen, zijn het erover eens dat vaccins effectief en veilig zijn bij patiënten met auto-immuun-inflammatoire reumatische aandoeningen. Helaas zorgen zij er vaak niet voor dat hun patiënten adequaat worden gevaccineerd.5“
The Journal of Rheumatology February 2023
Voor welke patiënten is de dreiging het grootst?
In tabel 1 wordt het aandeel invasieve pneumokokkenziekte weergegeven bij de verschillende risicogroepen, waaronder reuma- en IBD-patiënten. Uit deze tabel blijkt dat patiënten binnen deze medische risicogroepen in alle leeftijdsgroepen aanzienlijk meer gevallen van invasieve pneumokokkenziekte hebben dan gezonde personen.3
Tabel 1. Aandeel invasieve pneumokokkenziekte. Bewerkt naar: Shea et al.6
Het is niet algemeen bekend hoe vaak niet-invasieve pneumokkenziekte voorkomt. Dit komt omdat er geen meldplicht voor patiënten is. Er is wel een schatting gemaakt dat er ongeveer 60.000 tot 70.000 mensen zijn die niet-invasieve pneumokokkenziekte hebben.1
Tabel 2 laat het aandeel pneumokokkenpneumonie zien bij de verschillende risicogroepen, waaronder reuma- en IBD-patiënten. Hieruit blijkt dat deze medische risicogroepen in alle leeftijdsgroepen aanzienlijk meer gevallen van pneumokokkenpneumonie hebben dan gezonde personen.6
Tabel 2. Aandeel pneumokokkenpneumonie. Bewerkt naar: Shea et al.6
Heeft u behoefte aan een nascholing rondom pneumokokken en medische risicogroepen?
Wilt u (uw afdeling of praktijk) een scholing rondom pneumokokken krijgen? Dat kan. Bijvoorbeeld laagdrempelig tijdens de lunch of voordat de dag begint.
Wanneer komt een risicopatiënt in aanmerking voor een pneumokokkenvaccinatie?
Het Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziektebestrijding (LCI) adviseert om medische risicogroepen te vaccineren tegen pneumokokkenziekte.1 Dit advies is in lijn met adviezen van andere organisaties, zoals de Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)7, de European Crohn’s and Colitis Organisation (ECCO)8 en de European Alliance of Associations for Rheumatology (EULAR)9.
Naast nieuw gediagnosticeerde patiënten, komen ook medische risicogroepen die al eerder gediagnosticeerd zijn met een onderliggende aandoening, in aanmerking voor een pneumokokkenvaccinatie).1
Denk daarom aan uw patiënten met een medisch risico en neem hen in bescherming.
We zijn benieuwd naar uw antwoord!
Wilt u uw patiënt onder de radar houden van pneumokokken?
Referenties
- LCI RIVM – Richtlijn Pneumokokkenziekte. Geraadpleegd op 22 maart 2024
- Torres A, Blasi F, Dartois N, Akova M. Which individuals are at increased risk of pneumococcal disease and why? Impact of COPD, asthma, smoking, diabetes, and/or chronic heart disease on community-acquired pneumonia and invasive pneumococcal disease. Thorax. 2015 Oct;70(10):984-9.
- Kucharzik, T et al., ECCO Guidelines on the Prevention, Diagnosis, and Management of Infections in Inflammatory Bowel Disease. J Crohns Colitis. 2021 Jun 22;15(6):879-913
- Calvet X, Carpio D, Rodríguez-Lago I, García-Vicuña R, Barreiro-de-Acosta M, Juanola X, et al. Riesgo de infección asociado a los inhibidores de las quinasas Janus (JAK) y las terapias biológicas en enfermedad inflamatoria intestinal y artritis reumatoide. Estrategias de prevención. Gastroenterología y Hepatología. 2021;44:587–598.
- Seo P, Winthrop K, Sawalha AH, et al. Physician Perspectives on Vaccination in Patients With Autoimmune Inflammatory Rheumatic Diseases: An International Survey. J Rheumatol. 2023 Feb;50(2):246-251.
- Shea KM, Edelsberg J, Weycker D, Farkouh RA, Strutton DR, Pelton SI. Rates of pneumococcal disease in adults with chronic medical conditions. Open Forum Infect Dis. 2014 May 27;1(1):ofu024.
- CDC. Pneumococcal Vaccination: Who and When to Vaccinate | CDC. Geraadpleegd op 11 april 2024
- Kobayashi M, et al. Use of 15-Valent Pneumococcal Conjugate Vaccine and 20-Valent Pneumococcal Conjugate Vaccine Among U.S. Adults: Updated Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices – United States, 2022.MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2022 Jan 28;71(4):109-117.
- Furer V, Rondaan C, Heijstek MW, et al. 2019 update of EULAR recommendations for vaccination in adult patients with autoimmune inflammatory rheumatic diseases. Annals of the Rheumatic Diseases 2020;79:39-52.
