Meer werkplezier en meer tijd voor de patiënt

Zin in Zorg, een initiatief van jonge artsen, gaat en staat voor mentaal fitte artsen en meer werkplezier. Bevlogenheid, jezelf kunnen zijn en voldoende tijd voor de patiënt zijn cruciale aspecten voor goede en veilige zorg. Te veel a(n)ios kampen momenteel met burn-outklachten, bij zorgverleners tot 35 jaar is dat 20%, of denken na over stoppen. Thomas Schok, chirurg bij VieCuri medisch centrum en bestuurder bij VvAA, en Freek Gillissen, chirurg in opleiding bij Maastricht UMC+, vertellen wat zij belangrijk vinden aan dit initiatief.

Midden 2019 kwam een beroepsoverstijgend collectief van jonge dokters naar de VvAA om te kijken of de vereniging meer aandacht kan besteden aan de manier waarop zij hun dagelijkse werk moeten uitvoeren en of dit op de lange termijn is vol te houden. “Wij hebben toen een avond georganiseerd om die dokters een platform te bieden en hen te laten praten over wat er in hen omgaat. Dat is de basis geweest voor de Zin in Zorg-beweging”, vertelt Schok.

Duurzaam inzetbaar

Insteek van Zin in Zorg is dat jonge dokters met plezier, bezieling en bevlo¬genheid hun werk kunnen blijven doen, waardoor ze duurzaam inzetbaar zijn. Hiervoor moest eerst in kaart worden gebracht welke belemmeringen worden ervaren. Onder begeleiding van hoog¬leraar Kiki Lombarts, gespecialiseerd in professional performance & compas¬sionate care, en Antoinette de Bont, hoogleraar Sociologie van innovaties in zorg, is die informatie aan de hand van sessies met jonge zorgverleners verzameld.

“Hieruit kwamen verschil¬lende thema’s naar voren”, vervolgt Schok. “Meer inspraak in de organisatie van de zorg, meer ruimte voor persoon¬lijke ontwikkeling, meer aandacht voor de mens achter de dokter en positieve hervorming van de werkcultuur. Iemand zei: ‘Ik loop het ziekenhuis binnen, dan doe ik mijn witte jas aan en dan laat ik mijn persoonlijkheid eigenlijk buiten. Dat vond ik best een indrukwekkende uitspraak. En bij werkcultuur gaat het om de manier waarop we ons werk inrichten, de dagelijkse werkzaamheden, werktijden, maar ook de aanspreekcul¬tuur, de hiërarchie en het traditionele van onze sector.”

“De werkcultuur gaat alleen veranderen als mensen op de werkvloer dit aan de kaak stellen”

Challenges

De thema’s zijn uitgekristalliseerd in vier challenges waarmee vijf groepen van in totaal 48 jonge artsen aan de slag zijn gegaan. Schok: “De coronapandemie heeft ons nog meer laten zien dat het heel belangrijk is dat we aandacht besteden aan Zin in Zorg. Maar wat we ook hebben geleerd is dat door samenwerking en het gebruik¬maken van elkaars expertise sommige processen opeens veel beter gingen. Dat was deels bureaucratie, deels hiërarchie, maar vooral de werkcultuur en het appreciëren van elkaars expertise en hulp

Er was vanuit het ziekenhuis ineens aandacht voor pauzemomenten, er was fruit op het werk. Maar naarmate de crisismodus weer wat verminderde en de adrenaline zakte, gingen we weer terug naar het oude en zag je dat al die positieve ontwikkelingen toch weer verdwenen. Dus ja, er is werk aan de winkel.”

Gillissen ziet ook dat het lastig is om die positieve ontwikkelingen vast te houden. “Het is inmiddels gewoon dat we allemaal zo hard werken en iedereen valt weer terug in het oude patroon. Dat is zo jammer.” Alle enquêtes laten zien dat zorgverleners een enorme bevlogenheid hebben. “Het zijn niet zomaar werknemers”, zegt Schok, “het zijn mensen die met veel commitment en een zorgopleiding het werkveld ingaan.

“Het is inmiddels gewoon dat we allemaal zo hard werken en iedereen valt weer terug in het oude patroon”

Tijdens de opleiding leren ze tegenslagen te compenseren en met veel stress omgaan, maar er zit natuurlijk een grens aan, ook bij mensen die hier van nature al beter tegen kun¬nen. De generatie die nu wordt opgeleid of net klaar is, zit echt anders in de wedstrijd. Zij kijken naar persoonlijke ontwikkeling, de werk-privé-balans en houden bijvoorbeeld rekening met een partner die werkt.”

Werkcultuur

Gillissen werkt inmiddels 10 jaar in het ziekenhuis en heeft in die tijd gezien dat de mentaliteit niet verandert. Na zijn promotieonderzoek heeft hij besloten in een ander ziekenhuis ‘parttime’ te gaan werken: fulltime diensten, maar één dag in de week vrij, dus 90%. “Vanuit meerdere kanten kreeg ik de vraag waarom. Ik was toch al gepromoveerd en heb geen kinderen. Ik dacht: ik mag toch zelf beslissen of ik een dag in de week tijd voor mezelf wil en leuke dingen wil doen en niet 2,5 uur hoef te reizen.

Maar die vraag triggerde me wel enorm. Hier moeten we dus vanaf. Ik zeg niet dat iedereen 60% moet gaan werken of iedereen een dag in de week vrij moet zijn. Het gaat erom dat als ie¬mand daarvoor kiest, anderen dat prima vinden. Met een team van 10 jonge dokters zijn wij dus aan de slag gegaan met de challenge positieve werkcul¬tuur. Als eerste stap wilden we het een en ander meten.

“Ik denk oprecht dat pauzeren soms wordt vergeten. Dan zeg ik: als je nu eerst een halfuur pauze neemt, even weggaat van je bureau en even met collega’s kletst, dan kom je met frisse moed terug”

We zeggen allemaal wel dat we veel werken, veel overuren draaien, weinig pauze krijgen en dat we onze werkdruk hoog vinden, maar is dat daadwerkelijk zo? We hebben een online meettool opgezet waarin we in de eerste week van oktober alle arts-assistenten in Nederland de kans hebben gegeven hun werkelijke uren te schrijven, de Meetweek. In de ene kolom voerden ze in wat hun officiële werkuren zijn en in de tweede kolom hoeveel ze echt hebben gewerkt. Hiermee hebben we 600 jonge artsen bereikt en de voorlo¬pige resultaten laten zien dat veruit het grootste percentage van die groep vindt dat onze werkdruk hoog of zelfs te hoog is, dat veel wordt overgewerkt en dat overwerk niet wordt gecompenseerd in tijd of geld.

En wat ons met name opviel, is dat we weinig tijd hebben voor pauze, vooral tijdens weekenddiensten.” Hieruit is de Pauzeweek voortgekomen. Er zijn filmpjes opgenomen over het nut van pauzeren. “Ik denk oprecht dat pauzeren soms wordt vergeten. Dan zeg ik: als je nu eerst een halfuur pauze neemt, even weggaat van je bureau en even met collega’s kletst, dan kom je met frisse moed terug. Aan het eind van de dag ben je sneller, omdat je even pauze hebt genomen. In de Pauzeweek hadden we iedere dag op sociale media ludieke acties, filmpjes, weetjes en de Pauzebin-gokaart met daarop dingen die je kunt doen in de pauze.”

Ambassadeurs

De bekendheid van Zin in Zorg neemt toe. Onlangs is op LinkedIn de mijlpaal van 1.000 volgers bereikt. Schok: “Er zijn ziekenhuizen die contact met ons zoeken, omdat Zin in Zorg past bij de missie van het ziekenhuis. Wij zijn bezig met het maken van een stappenplan en raamwerk om bepaalde onderwerpen aan te pakken. Die cultuur gaan we alleen veranderen als de mensen op de werkvloer, en dat zijn met name de jonge zorgverleners, dit keer op keer aan de kaak stellen. Zij zijn de ambas-sadeurs van Zin in Zorg.

“De patiënt heeft baat bij een bevlogen fitte dokter.”

En uiteindelijk komt dit de patiëntenzorg ten goede. De patiënt heeft baat bij een bevlogen fitte dokter.” Gillissen: “De cultuur gaat pas veranderen als we dit met z’n allen doen. Ik hoop dat we uit deze covid-tijd meenemen dat samenwerking tussen verschillende specialismen heel leuk is en in het belang van de patiënten voor wie we het doen.”

Kijk voor meer informatie op www.zininzorg.nl.

Thomas Schok (chirurg bij VieCuri medisch centrum en bestuurder bij VvAA) en Freek Gillissen (chirurg in opleiding bij Maastricht UMC+)

NL-XBR-00145 | Laatst gewijzigd op: maart 2022